Қостанай қаласы орыс және украина ауғындармен бас Тобыл өзенінің сол жағасында ара 1879 жылы сияқты сауда пункт негізде-, қайда бас жыл сайынғы жәрмеңкелерде шаруалар және кочевой ел тауарлармен: нан, мал шаруашылығы азық-түлік алмас-. Қоныстанулар ұсақ зауыттармен будың диірмендерімен қаптап өсті, маңай терінің зауыттары шықты. 1913 жылы тармақпен Қостанай-Троицк қала тоқулы мен темір жолмен болды, бұл сауда қаланың оның рөлін тағы астам қуаттандырды.
Қостанайда ұлы қазақ ағартушының және Ибрая педагогының Алтынсаринның (1841-1889 гг.) қызметі өтіп кетті, мектептің ауын қазақтар жасадым. Алтынсаринаның Ибрай сияқты оқулықтың авторының қазақ мектептер үшін белгілі. Ол на Қырылованың И. басни қазақ тілін, Толстого Л. әңгімеле- аударды. Алтынбайдың Ибрай бір ұлттық қазақ әдебиеттің бастаушыларынан саналады.
Қарамастан және XX ғасырда Қостанайдың облысының халыктары өзінің жерін ардақтады. Ұлы отандық соғыстың батырының И. аты Павловтың, қаланы Сталинградты оборонявшего, мәңгі халықтың жадында қалады