Ашық райдың мәні етістіктің шақ мағынасын білдірумен тікелей байланысты.
1)өткен шақ
2)осы шақ
3)келер шақ
Бұйрық рай қимылдың, іс-әрекеттің тыңдаушыға (П-жақ) я бөгде біреуге (3-жақ) немесе өзіне (І-жақ) қаратылып, бұйыра, талап, тілек етіле айту мағынасын білдіреді.
журнактар;ед,ч йын,йін,айын,ейін
ныз,ніз,ыныз,ініз
сын,сін
мн,ч айық,йық,ейік
ңдар,ңдер,ыңдар,іңдер
сын,сін
Етістіктің шартты райы қимылдың, іс-әрекеттің болу-болмау, іске асу-аспау мүмкіндігінің шартын білдіреді.
журнак; са,се
Етістіктің қалау райы іс иесінің қимылды, іс-әрекетті қалауын, соған ынтасын, ниетін білдіреді де, белгілі жолдармен жасалады.
журнак; ғы,гі,қы,кі