Вобразы Сымона і Лявона Зяблікаў у драме Янкі Купалы "Раскіданае гняздо"., Янка Купала
Вобразы Сымона і Лявона Зяблікаў у драме Янкі Купалы "Раскіданае гняздо".
У
драме «Раскіданае гаяздо» Янка Купала зна-ёміць нас з жыццём беларускай
вёскі напярэ-дадні першай рускай рэвалюцьгі 1905 года. Жыц-цё было
цяжкім і гаротным, бо капіталістычныя адносіны, якія нараджаліся ў
краіне ў канцы дзевятнаццатага стагоддзя і на пачатку двацца-тага,
прыводзілі да паўсюднага абеззямельвання сялянства. Разам з тым Я.
Купала ў сваім творы адлюстраваў рэвалюцыйны настрой пера-давой часткі
сялянства, якая не хацела сядзець склаўшы рукі і чакаць лепшага жыцця, а
імкну-лася дабіцца гэтага жыцця са зброяй у руках.
Сям'я Лявона Зябліка — тыповая вясковая сям'я таго часу. Зяблікі маюць
сваю хату і не-вялікі надзел зямлі, які Лявон атрымаў у спад-чыну ад
свайго бацькі. Ды вось бяда — малады паніч захацеў адабраць гэтую зямлю.
Упэўне-ны ў тым, што праўда на яго баку, Лявон па-чынае судзіцца з
панічом. На словы жонкі: «Ці з багатым беднаму судзіцца? Пакуль з
багатага пух, то з беднага дух. Цэлыя вёскі такіх, як мы, з хат у поле
вывозілі ад пасеваў, ад усяго дабра» — Лявон не звяртае ўвагі. Аднак, як
і трэба было чакаць, суд заступіўся за памешчы-ка, а Лявону з сям'ёй
было загадана ў кароткі тэрмін выселіцца з хаты. Для Лявона гэта было
сапраўднай трагедыяй. «Сумленны жыхар, шчыры сявец», чалавек, які ўсё
жыццё пра-рабіў на гэтай зямлі, з году ў год паліваў яе сваім потам,
перацерусіў на ёй кожную грудач-ку, ён не мог уявіць свайго жыцця без
гэтай зямлі. Даведаўшыся, што справа прайграна і зямлі яму ўжо не
вярнуць, Лявон вырашае скон-чыць жыццё самагубствам. Зразумела, ён мог
бы пайсці да паніча, пакланіцца яму, але быць парабкам Лявон не хацеў ды
і занадта стаміўся ўжо абіваць парогі судовых устаноў.
Разам з Лявонам за зямлю змагаецца і яго старэйшы сын Сымон. У Сымона
гэтакая ж самая прага да зямлі. Ён — моцны і адважны чалавек, натура
гордая і свабодалюбівая. Зоська так гаворыць пра свайго брата:
«Птушкаю-арлом быць бы табе і лётаць па паднябессі, як лётае вецер гэты
вольны! Толькі ж бяда — крылле не дадзена табе, саколе ты мой зорка
вокі».
Усёй душой Сымон ненавідзіць прыгняталь-нікаў, тых, хто не дае не толькі
яго сям'і, а і ўсім сялянам вольна жыць. У адрозненне ад бацькі, які не
бачыў выйсця са становішча, у якім апынуўся, Лявон добра ўсвядоміў —
вый-сце ў барацьбе. I ён гатовы да гэтай барацьбы. Памірыцца з панічом —
такой думкі няма ў галаве Сымона. Для яго гэта прыніжэнне ча-лавечай
годнасці. На прапанову маці пайсці да паніча на службу хлопец гнеўна і
рашуча ад-казвае: «...Не пайду туды, і вы ўсе не пойдзе-це. Аднаго кроку
ў той бок не дам і адгэтуль не саступлю. Магіла татава стала векавечнай
пе-рагародкай паміж імі і намі, і не зніштожыць яе сілай чалавечай!
Гора таму, хто першы пера-ступіць гэты насып магільны над сваім родным,
працягне рукі к ім і пойдзе з імі!..»
Калі ў вобразе Лявона Зябліка Я. Купала ха-цеў паказаць даведзеную да
адчаю беззямел-лем частку сялянства, якая не бачыла выйсця са свайго
гаротнага становішча і ўсё яшчэ спа-дзявалася знайсці праўду ў існуючым
ладзе, то ў вобразе Сымона — перадавую, актыўную частку сялянства,
гатовую выйсці на ўзброе-ную барацьбу з несправядлівым сацыяльным ладам.